Pozorišna predstava “Serdarski triton” nastala u koprodukciji KIC-a “Budo Tomović” i Kraljevskog pozorišta Zetski dom po tekstu i u režiji Jovane Bojović premijerno će biti izvedena u ponedjeljak, 4.marta, u sali DODEST, od 20 sati.
Predstava preispituje odnos savremenih umjetnika i kapitalističkog društvenog poretka koji u velikoj mjeri uslovljava njihov razvoj i stvaralaštvo. Prateći sukobe jednog bračnog para i sunovrat njihovog odnosa, ovaj komad postavlja pitanje kompromisa u umjetnosti, ali i kompromisa koje smo prinuđeni da pravimo u svakodnevnom životu.
U predstavi igraju Jovan Dabović, Sanja Vujisić, Đorđije Tatić, Marta Pićurić, scengrafiju potpisuje Tijana Todorović, a kostimografiju Tjana Todorović i Jovana Bojović.
Predstava je nastala kao umjetnički doktorski projekat Jovane Bojović.
Ulaznice se po cijeni od 5 eura mogu kupiti na biletarnici KIC-a.
Deseti godišnji koncert iz ciklusa “Kompozitorke iz sjenke”, koji KIC “Budo Tomović” njeguje u okviru svog muzičkog programa, predstaviće pijanistkinju Mari Vermulen iz Pariza, koja je poslednjih godina svoju uzornu pijanističku karijeru posvetila promociji stvarlaštva kompozitorki. Njen album pod nazivom “Kompozitorke”, objavljen prošle godine u Francuskoj je dokaz njenog istraživačkog i umjetničkog rada na afirmaciji ženskog muzičkog stvaralaštva. Na koncertu u KIC-u, 6. marta u 20 sati, izvešće dio tog repertoara, koji se odnosi na kompozitorke iz doba romantizma: Viržini Morel (Osam melodičnih etida), Šarlot Soi (Sonata op.7) i Mel Boni (zbirka kompozicija “Žene iz legendi”).
O pijanistkinji
Nakon studija na Regionalnom Konzervatorijumu u Bulonju, a zatim na Nacionalnom Konzervartorijumu za muziku u Lionu, Marie Vermeulin je nastavila usavršavanje kod Lazara Bermana i Rožera Murara. Osvojila je nekoliko nagrada na međunarodnim takmičenjima među kojima su prva nagrada na međunarodnom takmičenju Tournoi u Rimu (2006) i dvije druge nagrade na međunarodnim takmičenjima Maria Canals u Barseloni (2006) i Olivier Messiaen u Parizu (2007). Takođe je laureat međunarodne nagrade Pro Musicis, 2009. Učestvovala je na brojnim festivalima u zemlji i inostranstvu i nastupala u prestižnim koncertnim dvoranama (Theatre des Champs-Elisees, Philharmonie, Opera de Paris, Theatre des Bouffes du Nord, Center Pompidou-Metz, Opera de Limoges, festival Messiaen au pais de la Meije, itd). Redovno nastupa sa orkestrima, a sarađivala je sa brojnim poznatim dirigentima kao što su Darel Ang, Pol Gudvin, Debora Valdman, Pavel Berman, Valid Musalem, Salvator Brotons i Pjer Bulez.
Rano prepoznata po svojim interpretacijama muzike Olivijea Mesijana, interpretirala je veliki dio njegovog repertoara i posvetila nekoliko predavanja i majstorskih kurseva njegovom djelu. Za izdavačku kuću Universal/Deutsche Grammophon učestvovala je u snimanju kompletnih djela Mesijana (2008). Na svom prvom gostovanju u Podgorici 2008. godine, izvela je program posvećen muzici Olivijea Mesijana, povodom obilježavanja stogodišnjice rođenja ovog velikog kompozitora. Njen prvi CD posvećen je Olivijeu Mesijanu (2013) i dobio je najbolje ocjene kritičara. Drugi album (2016) posvećen Klodu Debisiju, takođe je osvojio jednoglasne pohvale stručnih muzičkih časopisa (Classica, Diapason, Resmusica, Pianiste). Godine 2019. snimila je album posvećen Klari i Robertu Šumanu, koji je takođe naišao na odličan prijem kritike. U svoj najnoviji album “Kompozitorke” (2023) uvrstila je djela dvadeset jedne francuske kompozitorke iz doba romantizma. Njeno interesovanje za muzičko stvaralaštvo žena se nastavlja – priprema objavljianje kompletnog ciklusa Das Jahr kompozitorke Fani Mendelson. Svi ovi programi odražavaju njenu ličnu posvećenost većoj ravnopravnosti žena-kompozitorki i rehabilitaciji repertoara koji je veličanstven koliko i zaboravljen.
Umjetničku karijeru Mari Vermulen podržava nekoliko fondacija (Safran pour la musique,Societe Generale) i Francuski institut. U novembru 2014. godine dobila je nagradu za interpretaciju od Akademije lijepih umjetnosti i Fondacije Simon et Cino Del Duca, Francuskog Instituta.
O kompozitorkama
Viržini Morel
Francuska pijanistkinja i kompozitorka Žana Viržini Morel de Verže (Jeane Virginie Morel du Verger, 1799-1870) je rođena u Mecu, u vanbračnoj zajednici. Rano je pokazala svoj muzički talenat te je njena majka odvela u Pariz, gdje je studirala klavir kod Luja Adama na Pariškom konzervatorijumu i diplomirala s najvišom ocjenom 1814. Usavršavala se kod Antona Rajha (harmonija), Muzija Klementija i Johana Humela. Kasnije je i sama podučavala klavir i bila nastavnica vojvotkinji od Berija. Godine 1928. udala se za pukovnika Filipa Leroja, koji je dobio titulu barona od Veržea. Nastavila je da komponuje i ostvarila zapažena djela za klavir od kojih se izdvajaju Sonata i etide (Osam melodičnih etida), koje je posvetila savremenici Luizi Faran (Louise Farrenc), francuskoj pijanistkinji i kompozitorki. Pored toga, komponovala je tri dueta za violinu i klavir i druga kamerna djela.
Osam melodičnih etida objavio je izdavač Richault, 1857. godine. Iako se čini da je komponovala u obrazovne svrhe, melodične etide su prilično zahtjevne i bile su namijenjene za izvođenje u salonu sa ciljem da se pokaže talenat i autora i izvođača. O značaju i ozbiljnosti ove partiture pisao je Ernest Rejer u muzičkom časopisu Le Courrier de Paris: „Umjetnički svijet još uvijek pamti uspjeh gospođice Morel; vješta pijanistkinja, postavši plemkinja, ostala je vjerna svojoj umjetnosti, jedinoj tradiciji velikih majstora. Na svakoj stranici djela osjećaju se snaga i istustvo – ženska gracioznost je našla utočište u naslovima koje je autorka dala svakoj od melodija koje čine njenu zbirku: Berseza, Disperata, Incerteza, Barkarola, Leptir i itd. Ovim svježim i poetskim razmišljanjima prethodi veoma lijep uvod u kome su dva dijela, oba podjednako zanimljiva i burna, otkrivajući majstorski dodir ruke“.
Šarlot Soi
Francuska kompozitorka Šarlot Soi (Charlotte Sohy, 1887-1955) rođena je kao Šarlot Mari Luiz Diri u Parizu, ćerka industrijalca koji je imao kompletno muzičko i književno obrazovanje. Školovala se u visokoj školi za muziku, dramu i ples, Schola Cantorum u Parizu. Kompozitor Vinsen d'Indi je bio jedan od njenih učitelja. Bila je prijateljica sa kompozitorkama Nađom Bulanže i Mel Boni i rođaka Luja Dirija, kompozitora i člana umjetničke grupe “Šestorica”.
Udala se za francuskog dirigenta i kompozitora Marsela Labeja, sa kojim je imala sedmoro djece. U njihovoj kući su redovno organizovali muzičke večeri okupljajući društvo umjetnika. Njena djela svirali su kompozitori Pol Dika, Moris Ravel i Gabrijel Fore. Svoje kompozicije Šarlot je potpisivala prezimenom Soi, koje je preuzela od svog djeda po majci. Njeno stvaralaštvo je uključivalo simfoniju, operu, mise, pjesme i kamernu muziku. Jedna je od dvadesetak kompozitorki koje su između 1789. i 1914. godine stekle profesionalni status, uživajući poštovanje svojih vršnjaka, pristup muzičkim institucijama i javni uspjeh. Umrla je u Parizu 1955. godine, u šezdeset osmoj godini.
Dvadeset godina kasnije (1974) njen unuk, Fransoa-Anri Labej, takođe muzičar, je počeo da pravi inventar njenih djela u rukopisu, i kompjuterizovao sve njene partiture. Njena simfonija je prvi put izvedena 6. juna 2019. u Bezansonu, a u aprilu 2022. trinaest njenih djela uvrštena su na tri CD-a izdavačke kuće La Boite a Pepites, udruženja Elles Women Composers, osnovano 2020. godine.
Mel Boni (1858 – 1937) rođena je kao Melani Elen Boni (Mélanie Hélène Bonis) u Parizu. U svom profesionalnom životu koristila je pseudonim Mel Boni. Odrasla je u strogom, religioznom domu gde je njen talenat za klavir prepoznat od malih nogu. Počela je da uči kod čuvenog Cezara Franka, a godinu dana kasnije primljena je na Pariski konzervatorijum 1877, gdje je studirala orgulje (kod Franka) i harmoniju (kod Ernesta Giroa). Na konzervatorijumu je upoznala baritona Amede Luja Hetika. Zajedno su pisali pjesme i horska djela. Hetikov uticaj i veze sa pariskim izdavačima pomogli su joj da napreduje i definiše svoju karijeru.
Posle nekoliko godina, njena porodica je zahtijevala da napusti muziku i svog momka Hetika kako bi našla pravog muža i „ženstveni posao“ poput krojenja. Godine 1883. udala se za Alberta Domanžea, koji je bio 25 godina stariji od nje i imao pet sinova iz prethodnih brakova. Odgajala je svoju porodicu, koja je uključivala i njihovo troje djece. Kako njena porodica nije uopšte bila zainteresovana za muziku, imala je malo vremena za komponovanje.
Od 1890-ih, Boni je dobila podršku izdavača Alfonsa Leduka, Maksa Ešiga i Morisa Senara, što ju je navelo da redovno komponuje. Ponovo se povezala sa svojom bivšom ljubavi Hetikom, koji je postao profesor i autor časopisa i poezije. Kroz rad su obnovili svoju vezu i dobili ćerku.
Radila je na distribuciji svoje muzike izvođačima u Francuskoj i Švajcarskoj gdje je svirala i pjevala u salonima i na studentskim audicijama. Bila je članica Društva kompozitora. Zbog ratova i ponovnih borbi za afirmaciju umjetnosti, njena muzika je bila zanemarena.
Napisala je preko 300 kompozicija uključujući 20 kamernih djela, 150 komada za klavir, 25 komada za orgulje, 27 horskih djela i 40 pjesama. Odišući jedinstvenim osjećajem za harmoniju i ritam, njen kompozitorski stil kombinovao je boje impresionizma i orijentalizma. Komponovala je pod uticajem Franka, Gabrijela Forea i Kamij Sen Sansa.
Zbirka “Žene iz legendi” (Femmes de légendes) sadrži sedam klavirskih kompozicija nazvanih po legendarnim ženama iz prošlosti. Boni ih je komponovala kao zasebne komade ili u okviru ciklusa od nekoliko kompozicija, u periodu između 1898 i 1913. godine. Kompozicije su objavljivali razni francuski i njemački izdavači za života autorke, a rukopis komada “Ofelija” je otkriven tek 1997. i objavljen godina dana kasnije.
U Javnoj ustanovi Kulturno-informativni centar “Budo Tomović” je održan tematski konsultativni sastanak o pristupačnosti ove gradske ustanove kulture za osobe sa invaliditetom.
Prepoznajući i snažno podržavajući promjenu perspektive razmišljanja o invaliditetu i osobama s invaliditetom, direktorica Aida Batilović sa službenicima Kancelarije za ljudska prava u Službi Gradonačelnice Glavnog grada Podgorica razmotrila je izvještaj o provjeri pristupačnosti KIC-a.
Kada je riječ o stanju inkluzivnosti i pristupačnosti JU KIC “Budo Tomović” prepoznati su brojni nedostati, ograničenja i poteškoće ali je saopštena i jasna profesionalna volja da se stanje napokon mijenja na bolje.
Detaljno je razgovarano o koracima koje je potrebno sprovesti kako bi se postepeno poboljšavala inkluzivnost i pristupačnost ustanove.
Direktorica Batilović je istakla da KIC kao značajan i prepoznatljiv kulturni centar ima važnu ulogu u stvaranju inkluzivne kulture a prema svojim posjetiocima, koji su i osobe sa invaliditetom, i dodatnu odgovornost za prihvatanje razlika i otklanjanje prepreka. Ona je dodala da se već krenulo sa prvim incijativama usmjerenim ka stvaranju povoljnijeg okruženja kako bi se podsticala kulturna uključenost svih građana.
Direktorica Batilović je najavila da će KIC organizaciono, prostorno i programski krenuti sa dugoročnim planom razvoja i unapređenja pristupačnosti kako bi se na odgovarajući način osobama sa invaliditetom omogućilo da učestvuju u kuturnom, umjetničkom i društvenom životu Podgorice.
Zajednički je konstatovano da monitoring posjete predstavnika Službe Gradonačenice Glavnog grada, osim stručnog, savjetodavnog i praktičnog značaja, imaju i ostvaruju značajnu funkciju javnog zastupanja pristupačnosti za sve.
Služba gradonačelnice u sklopu programa “Podgorica, grad ljudskih prava” sprovodi monitoring pristupačnosti objekata koje koriste organi uprave, javne službe, ustanove i privredna društva čiji je osnivač Glavni grad.
Svako vrijeme žali što prošlost nije bila ažurnija i dalekovidija, pa budućnosti ostavila dovoljno podataka o svojim savremenicima da se napravi neka izvrsnija slika, od one, obično uniformisane – istorijske. Upravo iz tog razloga je nastala tribina “Podgoričke priče” da potomcima ostavi u amanet onu prijemčiviju i istinitiju sliku o našim savremenicima, a koji će biti interesantni istoriji, jer su ostavili duboki trag u vremenu u kojem žive, ali i jasne putokaze i temelje za građenje kulture, umjetnosti ili bilo kojeg stvaralaštva, jer “Podgoričke priče” pričaju i bilježe (uživo i audio za sada, a sjutra i digitalno i štampano) ono što naši gosti nijesu imali prilike da kažu u oficijelnim intervjuima ili biografijama; a to će Senad Gačević reći publici i jednom od najrelevantnijih i najupućenijih novinara kad je u pitanju savremena kultura u Podgorici – Vanji Kovačeviću – 26. februara u sali DODEST u 20 časova.
Senad Gačević je rođen 1962. godine u Titogradu. Osnovnu, nižu i srednju muzičku školu završio je u Titogradu. Na Muzičkoj akademiji u Titogradu završio je studije Opšte muzičke pedagogije i studije Kompozicije u klasi profesora Željka Brkanovića. Poslijediplomske studije iz oblasti kompozicije završio je na Konzrvatorijumu ”Petar Iljič Čajkovski“ u Moskvi u klasi profesora Nikolaja Sideljnjikova.
Još kao student bio je predstavnik Muzičke akademije na Susretima muzičkih akademija SFRJ više različitih disciplina. Godine 1982. na Jugoslovenskom takmičenju iz oblasti Solfeđa u Ljubljani osvojio je drugu nagradu. Na Susretima 1984. godine u Titogradu u okviru sesije studenata muzikologije, etnomuzikologije i pedagoško – teorijskih odsjeka analitički je predstavio Klavirski koncert hrvatskog kompozitora Željka Brkanovića. U okviru Susreta studenata muzičkih akademija – fakulteta Jugoslavije u Zagrebu izvedene su njegove ”Varijacije na jednu crnogorsku temu“ za klavir koje je izveo istaknuti poljski pijanista profesor Marijan Mika. Na susretima studenata umjetničkih fakulteta SFRJ ”Zajedno 86“ u Sarajevu izvedena je njegova Sonata za klavir, a izvela ju je makedonska pijanistkinja Jelena Dimovska. Kompozicija ”Pet narodnih – odzvuci“ za alt i tenor saksofon i magnetofonsku traku izvedena je takođe na Susretima muzičkih akademija – fakulteta Jugoslavije u Skoplju. Izvođači su bili saksofonisti Saša Nestorović i Matjaž Drevenšek U okviru predstavljanja katedre za Kamernu muziku i katedre za Kompoziciju Konzervatorijuma ”Petar Iljič Čajkovski“ u Moskvi su izvedene kompozicije “Tokata” za klavir, ”Stilske vježbe“ za duvački kvintet i “Četiri komada – Posvete“ za trombon i klavir.
Po povratku sa poslijediplomskih studija (1991) nekoliko mjeseci je bio zaposlen kao profesor Kontrapunkta i Istorije muzike u Srednjoj muzičkoj školi u Podgorici, gdje ostaje angažovan nekoliko godina kao honorarni predavač i nakon izbora u zvanje asistenta na Muzičkoj akademiji (1992). Kao asistent pokrivao je grupu stručno – teorijskih predmeta – Polifonija, Fuga, Muzički oblici, Tonski slog sa aranžiranjem, Muzički instrumenti. U zvanje docenta 1996. izabran je za predmete Polifonija, Fuga i Tonski slog, a u zvanje vanrednog profesora 2002. za predmete Kontrapunkt i Aranžiranje. Sada je redovni profesor za predmete Kontrapunkt, Aranžiranje i Metodika stručno – teorijske nastave.
Kulturno – informativni centar ‘’Budo Tomović’’ organizuje deseti festival savremene klavirske muzike “Forte piano” koji će se održati 27. i 28. februara, u velikoj sali KIC-a.
Raduje nas što ćemo na jubilarnom festivalu ugostiti pijaniste različitih generacija, kako mlade talentovane učenike iz Crne Gore, tako i međunarodno priznate pijaniste koji su strastveni promoteri savremene muzike, a naročito kompozitora iz svojih sredina.
Festival će započeti matine koncertom-predavanjem Priča o klaviru – animacijskom formom kojom će pijanista Bartolomej Stanković na savremen način uvesti školsku publiku u svijet klavirske muzike. Istog dana, pijanista i kompozitor Aleksej Kurbatov prirediće koncert na kome će izvesti djela savremenih ruskih kompozitora Nikolaja Mednera, Rodina Ščedrina, Igora Stravinskog, australijskog kompozitora Karla Vajna kao i svoja autorska djela i transkripcije.
Drugog dana festivala nastupiće učenici crnogorskih muzičkih škola: „Vasa Pavić“ iz Podgorice, „Petar II Petrović Njegoš“ iz Bara, „Savo Popović“ sa Cetinja i Muzičke škole Tivat u okviru matine koncerta “Klavirski mozaik”. Na kraju festivala premijerno će se predstaviti pijanistkinja Katarina Krpan, profesorica klavira i voditeljica studija za savremenu muziku na Muzičkoj akademiji u Zagrebu. Na svom cjelovečernjem koncertu sviraće djela savremenih hrvatskih autora stvorenih poslednjih 50 godina.
Matine koncerti počinju u 12 sati, a termin večernjih koncerata je 20 sati.
Jubilarni festival biće u programskom smislu svojevrsna rekapitulacija prethodnih izdanja. Sadržina i naslovi ovogodišnjeg izdanja podsjećaju na neke od prethodnih festivalskih tema, koje smo sa zanimanjem i entuzijazmom istraživali: Klavir u duhu folklora, Igre za klavir, Omaž klasicima, Pijanisti-kompozitori, Dječji kutak, Jugoslovenska i postjugoslovenska muzika i Novi zvuci Balkana.
Festival “Forte piano” nastao je u okrilju Umjetničke škole za muziku i balet “Vasa Pavić” sa željom da se učenicima i nastavnicima ponudi novi repertoar koji bi im omogućio da bolje upoznaju svijet savremene muzike. Poznato je da je muzika za klavir 20. i 21. vijeka izuzetno raznovrsna, ali nedovoljno aktuelizovana u našoj sredini. To je dodatno podstaklo našu instituciju da podrži ovaj festival i doprinese njegovom razvoju, bogatijoj ponudi i afirmaciji savremene muzičke scene.
Filmski program KIC-a “Budo Tomović” organizuje reviju “Ljubav na filmu” povodom Dana zaljubljenih.
Od 19. do 21.februara ljubitelji ovog žanra biće u prilici da pogledaju poznata kinematografska ostvarenja bazirana na ljubavnim pričama.
Početak revije obilježiće romantična komedija “Gola istina” (2009) sa Džerardom Batlerom i Ketrin Heigl u glavnim ulogama. U filmu emotivno hendikepirana producentkinja upetljana je u niz bizarnih tekstova voditelja TV programa koji pokušava dokazati svoje teorije o vezama kroz emisiju “Gola istina”. Film “Ljubav i drugi stimulansi“ (2010) o prodavcu medikamenata i harizmatičnoj djevojci čiji odnos se iz neobaveznih susreta pretvara u ljubav, publika će moći pogledati drugog dana revije. Glavne uloge u ovoj nesvakidašnjoj drami koja je nastala u režiji Edvarda Zvika tumače Džejk Džilenhol i oskarovka En Hatavej.
Komedija “Bez obaveza” (2011) Ivana Rajtmana o starim poznanicima koji sklapaju pakt kako bi zaštitili svoje prijateljstvo biće prikazana posljednjeg dana. Scenario je napisala Elizabet Meriveder, a glavne uloge igraju Natali Portman, Ešton Kučer i Kevin Klajn.
Tri poznata kinematografska ostvarenja nastala na osnovu pozorišnih komada ili tekstova pisanih za taj medij, biće prikazana u okviru devete u nizu revije “Pozorište na filmu” od 13. do 15.februara, u sali DODEST, sa početkom u 20 sati.
Kultni film Frenka Kapre “Arsenik i stare čipke” (1944) sa Kerijem Grantom u glavnoj ulozi koji je nastao po remek djelu Džozefa Keserlinga otvoriće reviju u utorak, 13.februara. Ovo je priča o popularnom neženji, dramskom kritičaru, koji slučajno otkriva mračne tajne o svojoj porodici. Suočen sa zastrašujućom istinom on pokušava, na sve načine, prikupiti potrebnu papirologiju kako bi zaštitio svoje rođake.
Američki ratni film “Stalag 17” iz 1953. o grupi američkih vazduhoplovaca zatvorenih u njemačkom logoru tokom Drugog svjetskog rata biće prikazan drugog dana revije. Smješteni u zloglasni njemački logor, saveznički ratni zarobljenici, vjeruju da je cinični američki narednik doušnik i da bi mogao da ometa njihove planove za bjekstvo.
Kraj revije, obilježiće komedija “Naslovna strana” (1974) reditelja Bilija Vajldera u kojoj se dugogodišnji reporter sprema napustiti novinarsku karijeru i započeti novi život. Međutim, dok urednik tabloida pokušava da spriječi svog glavnog reportera da se povuče, odbjegli osuđenik na smrt se pojavljuje pokušavajući da dokaže svoju nevinost.
